Adaptief

Leren wordt bevorderd als hulp wordt afgestemd op wat een leerling of student nodig heeft.

  • Op welk onderdeel van mijn onderwijs moet ik vooral differentiëren?
  • Op basis van welke kenmerken van leerlingen en studenten moet mijn onderwijs aanpassen?
  • Hoe kom ik achter de leerbehoefte van leerlingen en studenten?
  • Hoe pas ik mijn onderwijs aan als leerlingen en studenten niet gemotiveerd zijn om te leren?
  • Hoe pas ik de inhoud van mijn onderwijs aan aan de interesses van de leerlingen en studenten?

Wat houdt het in en waarom is het belangrijk?

In adaptief onderwijs wordt onderwijs afgestemd op de leerbehoefte en –motivatie van de leerlingen en studenten opdat elke leerling of student zoveel mogelijk leert en zich zo goed als mogelijk ontwikkelt. Er is dan ook een relatie met de bouwsteen Inclusief.

Andere verwante termen zijn gepersonaliseerd onderwijs en gedifferentieerd onderwijs. Adaptief onderwijs is meer een manier van kijken naar leren en onderwijzen, dan dat het een specifieke techniek inhoudt. In de regel wordt in adaptief onderwijs een onderscheid gemaakt naar het differentiëren wat betreft de inhoud en moeilijkheidsniveau van de leerstof, hoe die leerstof eigen wordt gemaakt en hoe de leerlingen en studenten reageren op het onderwijs. Daarbij kan onderwijs adaptief georganiseerd worden op de volgende onderdelen:

  1. Tijdbesteding – hoeveel tijd er beschikbaar is voor het eigen maken van de leerstof
  2. Tempo – hoe snel leerstof wordt aangeboden of verwerkt
  3. Volgorde van taken –volgorde waarin leerstof wordt aangeboden
  4. Oefenen –manier waarop en mate waarin leerlingen en studenten oefenen met taken
  5. Toetsen – wijze waarop het geleerde wordt getoetst

Adaptief onderwijs zegt nog niets over wie dit onderwijs adaptief of gepersonaliseerd maakt. Dit kan variëren van door leerlingen en studenten zelf (zoals in zelfregulatie), door een leraar (zoals in gedifferentieerd onderwijs) of door een ICT-tool (zoals in digitale oefenprogramma’s).

Praktische implicaties

De Scrum©-methode is een uit het bedrijfsleven overgenomen werkwijze om met behulp van technologie stapsgewijs en adaptief leerstofinhoud eigen te maken, in dit geval in het chemieonderwijs in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.

Overzicht van game-elementen in digitale oefenprogramma’s voor leerlingen uit het primair en voortgezet onderwijs.

In dit boek wordt uitgewerkt hoe je op een praktische wijze, door omdraaien en selectief weglaten van onderdelen van je bestaande lessen taakgestuurd en adaptief onderwijs kunt ontwerpen en geven. Voor alle schoolvakken worden achtergronden, tips en voorbeelden uitgewerkt.

De SpeakTeach-didactiek is een werkwijze om met behulp van feedback de taalvaardigheid van leerlingen te verbeteren. Maar hoe kun je feedback, uitleg en oefeningen afstemmen op individuele leerlingen om hun gespreksvaardigheid te verbeteren in reguliere klassen met beperkte tijd en middelen? Het omvat tools voor uw lespraktijk en  lesmateriaal en ideeën voor het verbeteren van het spreek- en gespreksvaardigheidsonderwijs in Moderne Vreemde Talen.

Onderzoeksprojecten

NRO-projecten
  • DOEN gebruik van learning analytics in de klas

Praktijkonderzoek bij vijf scholen voor voortgezet onderwijs die aan de slag zijn met professionalisering voor hun leraren om learning analytics in het onderwijs te kunnen inzettenen daarmee hun onderwijs meer gepersonaliseerd vorm te geven.

  • Doorbraak ICT en Onderwijs

Landelijk project bij 90 scholen voor primair en voortgezet onderwijs hoe zij ict inzetten om gepersonaliseerd leren van leerlingen te ondersteunen. Effecten van interventies op het gebied van gepersonaliseerd onderwijs zijn in kaart gebracht voor motivatie voor het leren, zelfregulatievaardigheden en cognitieve leeropbrengsten. Interventies kunnen meer onder controle zijn van leerlingen (adaptief onderwijs), van leraren (gedifferentieerd onderwijs) of ict (adaptieve oefenprogramma’s).

  • Gamification in digitale oefenprogramma’s

Literatuuronderzoek naar de effecten van gamification in digitale oefenprogramma’s voor taal en rekenen-wiskunde (po, vo, mbo en ho). Leerlingen en studenten hebben voldoende oefening nodig om vaardigheid te verwerven in de vakken taal, rekenen en wiskunde. Om hen te verleiden vaker te oefenen worden digitale oefenprogramma’s met spelelementen (gamification) ingezet.

  • Gebruik van geautomatiseerde feedback in de klas

Praktijkonderzoek naar het gebruik van learning analytics door leraren. Vijf leraren Nederlands van het Fons Vitae in Amsterdam hebben Got.it ingezet in de brugklas om hun leerlingen te laten oefenen met spelling en grammatica en  op basis van de gegenereerde data hun onderwijs af te stemmen op de behoefte en mogelijkheden van hun leerlingen.

Promotieprojecten

Wetenschappelijke publicaties

  • Admiraal, W., Post, L., Lockhorst, D., Louws, M., & Kester, L. (2020). Personalizing learning with mobile technology in a secondary school in the Netherlands: Effects on students’ autonomy support, learning motivation and achievement. The European Educational Researcher, 3(3), 119-137.
  • Admiraal, W., Vermeulen, J., & Bulterman-Bos, J. (online first). Teaching with learning analytics: How to connect computer-based assessment data with classroom instruction? Technology, Pedagogy and Education. DOI: 10.1080/1475939X.2020.1825992.
  • Vogelzang, J., Admiraal, W. F., & Driel, J. H. van. (2020b). Effects of Scrum methodology on students’ critical scientific literacy: the case of Green Chemistry. Chemistry Education Research and Practice, 21(3), 940-952.
  • Vrind, E. de, Janssen, F.J.J.M., Jong, N.H. de, Driel, J.H. van, & Stoutjesdijk, E.T. Naar een praktische adaptieve aanpak voor spreekvaardigheidsonderwijs in modern vreemde talen. Pedagogische Studiën, 96, 15-29.
  • Wang. J., Tigelaar, D., & Admiraal, W. (2021). Rural teachers’ sharing of digital educational resources: From motivation to behavior. Computers & Education, 161, article 104055.

Contactpersoon voor deze bouwsteen
Roeland van der Rijst